İşverenin Talimatı Olmadan Yapılan Fazla Mesai

İş Kanunu’na göre bir işçinin haftalık çalışma süresi 45 saatten fazla olamaz. Taraflarca haftalık çalışma süresi 45 saatten az belirlenmiş olabilir. Bu durumda bir hafta içerisinde 45 saate kadar yapılan çalışmalara fazla sürelerle çalışma, 45 saati aşan çalışmalara ise fazla çalışma denir.

İşçi; fazla sürelerle çalışması karşılığında, çalıştığı her saat için normal çalışma saatinde aldığı ücretin %125’ine, fazla çalışması karşılığında ise %150’sine hak kazanır.

Fazla Çalışma Yapılmasına Kim Karar Verir?

İşyerinde fazla çalışma yapılmasına, fazla çalışmanın uygulanma şekline, zamanına, ne kadar süre ile yapılacağına ve hangi işçilerin bu çalışmaya katılacağına işveren veya işveren vekili karar verir. Bu karar verme hakkı, işverenin yönetim hakkı kapsamındadır.

Dolayısıyla, işçinin fazla çalışması karşılığında işverenden hak talep edebilmesi için, kural olarak işverenin işçiden fazla çalışma yapması için bir talepte bulunması gerekir. İşverenin talebi olmadan işçinin fazla çalışma yapması, işçiye fazla çalışma ücreti hakkı kazandırmaz.

Tabii ki bu kuralın istisnaları bulunmaktadır. Zira işçinin işverenden kaynaklanan nedenlerle fazla çalışma yapmasına rağmen işveren, kendisinin fazla çalışma talebinde bulunmadığından bahisle hakkını ödemezlik yapamayacaktır.

İşverenin Fazla Çalışma Talebi Hangi Şekillerde Olabilir?

İşveren işçiye doğrudan bildirerek yazılı ya da sözlü olarak fazla çalışma yapmasını talep edebilir. Örneğin işçiye, fazla çalışma yapmasını talep ettiği bir e-mail ya da mesaj atması, yazılı bildirime bir örnektir.

Ancak bu talep dolaylı olarak da yapılabilir. Örneğin işçiye mesai bitimine kadar yetişmeyecek nitelikte işler verip, bu işlerin bugün bitmesi gerek demesi ve işçinin bu yüzden fazla çalışma yapması halinde, bu fazla çalışmanın işverenin talebi doğrultusunda yapıldığı kabul edilir.

Ayrıca işveren, talimat olmamasına rağmen işçinin fazla çalışma yaptığından haberdar ise ve bunu engellemeye yönelik herhangi bir girişimde bulunmuyor, sessiz kalıyor ise işçinin yaptığı fazla çalışmayı kabul etmiş sayılır ve bu durumda hakkını ödemekle yükümlüdür.

İşçi Talimat Olmadan Fazla Çalışma Yaparsa Ücrete Hak Kazanamaz mı?

Bu sorunun cevabı her durum için ayrı değerlendirilecektir. Zira yukarıda belirttiğim üzere, işverenin işçiye fazla iş vererek işi kısa sürede bitirmesini istemesi, doğrudan fazla çalışma yapması talebi olmasa da öyle değerlendirilir.

Bunun için öncelikle fazla çalışma yapıldığı işçi tarafından ispatlanmalıdır. İşçinin fazla çalışma yaptığını ispat etme yöntemlerine farklı bir yazıda değineceğim. Bu ispatın yapılmasından sonra işveren tarafından talep olmaksızın fazla çalışma yapıldığı iddiası gelmesi halinde, işverenin işçiye verdiği işin miktarı, niteliği ve işi bitirmesi için belirlediği hedef süresi gibi unsurlar değerlendirilecektir.

Özetle:

• Belirlenmiş mesai saatleri içerisinde bitirmeye uygun nitelik ve miktardaki işleri sebep göstererek, işverenin açık veya örtülü talimatı olmadan fazla çalışma yapan işçiler fazla çalışma ücretine hak kazanamaz.
• İşveren talep etmese dahi işçiden bitirmesini istediği işlerin miktarı ve niteliği fazla çalışma yapılmasını gerektiriyorsa ve işçi bu nedenle fazla çalışma yapmışsa, fazla çalışma ücretine hak kazanır.

Av. Emre Yılmaz

Hukuki Danışmanlık Randevusu Talebinde Bulunmak İçin:
[email protected]