Devletin Gözü: E-Skuter
Bugün yani 14.04.2021 tarihinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın düzenlediği Elektrikli Skuter Yönetmeliği Resmi Gazete’de yayımlandı. Bu yazıda, genel olarak e-skuterlerin tabi olduğu kurallar ve trafikteki haklarından değil, yönetmelik ile getirilen, Bakanlığın e-skuter kiralama hizmeti ile edineceği veriler üzerinden kullanıcıları gözleme, takip etme, hareketlerini elinde bulundurma niyeti olduğu yönünde şüpheler uyandıran, böyle bir niyeti yoksa da buna yol açabilecek bazı düzenlemelerden bahsedeceğim.
Ulaştırma Otomasyon Sistemi (U-Net)
Yönetmeliğin Tanımlar bölümünde Ulaştırma Otomasyon Sistemi (U-Net);
“Bu Yönetmeliğe göre faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilerin, faaliyetlerine ilişkin belirlenen verilerin İdare tarafından tutulduğu, gerektiğinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla veri paylaşımına açık olduğu/olabileceği sistem”
şeklinde tanımlanmıştır.
Yönetmelikte İdare olarak anılan kurum, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’dır. Dolayısıyla tanımdan da görüleceği üzere U-Net, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın kontrolü altında olan ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla veri paylaşımına açık bir sistemdir.
Buna göre e-skuter kiralaması yapan Martı, BinBin, Palm, HOP!, Mobi ve Dost gibi firmaların faaliyetlerine ilişkin belirlenen veriler Bakanlığın sisteminde tutulacak ve gerektiğinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla paylaşılabilecektir.
U-Net’te Hangi Veriler Tutulacak?
Yönetmeliğin 15. maddesi, işletmelere kullanıcılar ile hizmet sözleşmesi yapma zorunluluğu getirilmiştir. Bu sözleşmede hizmetten yararlanan kullanıcının adı, soyadı, cinsiyeti, Türk vatandaşı ise T.C. kimlik numarası, Türk vatandaşı değilse uyruğu, pasaport numarası veya varsa yabancı kimlik numarası ile hizmetten yararlanma bedelinin bulunması şart koşulmuştur.
16. maddenin 2. fıkrası ile, yapılan hizmet sözleşmesindeki kişisel verilerin, e-skuterlerin seri/plaka/ID numaralarının ve konum bilgilerinin, kullanıcıya verilecek hizmet sonuçlanmadan önce U-Net’e iletilme ve işlenme zorunluluğu getirilmiştir. Aksi takdirde işletmelere 1.000 TL idari para cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.
Yani bir e-skuter kiralamak için, önce bir firmanın uygulaması üzerinden firma ile sözleşme yapacak ve bu sözleşme için yukarıda sayılan kişisel verilerinizi firmaya vereceksiniz. Firma da, Yönetmelik gereği sizden aldığı bu kişisel verileri, e-skuterlerin seri/plaka/ID numaraları ve konum bilgileri ile birlikte U-Net’e, yani Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na iletecek. Bakanlık da bu verileri gerektiğinde (!) ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla paylaşabilecek.
Firmaların Veri Tabanları ve Sunucuları Türkiye’de Olacak
Yönetmelik, paylaşımlı e-skuter hizmeti vermek için Yetki Belgesi alınmasını zorunlu kılmıştır. Bu yetki belgesinin alınması için gereken “özel şartlar” Yönetmeliğin 8. maddesinde düzenlenmiştir.
Bu maddenin 1. fıkrasının (c) bendinde göre yetki belgesi için başvuracakların gerçekleştirecekleri faaliyetlere ilişkin verilerin tutulacağı veri tabanının saklanacağı sunucuların Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde barındırılması ve İdarenin erişimine açık olması şarttır.
Bu maddedeki “İdarenin erişimine açık olması” zorunluluğu, e-skuter kiralama hizmeti veren işletmeleri, Bakanlık için kullanıcıların kişisel verilerinin bulunduğu bir açık kaynak haline getirebilecektir.
Bu Düzenlemeler ile Ne Amaçlanıyor?
Bu Yönetmelik ile Bakanlık, paylaşımlı e-skuter sektörü için önemli belirleyici düzenlemeler yapmıştır. Ancak bu düzenlemelerin içinde yukarıda değindiğim hususlar ile ne amaçlandığı da cevaplanması ve tartışılması gereken bir soru olarak karşımızda durmaktadır.
Bakanlık, paylaşımlı e-skuter uygulamaları üzerinden kullanıcıları takip edebileceği bir sistem mi kurmaktadır?
Bu düzenlemeler iptal edilmez ve uygulanmaya başlanırsa, ilerleyen süreçte çeşitli şekillerde gündeme gelebileceği gibi, bireysel olarak da çok farklı alanlarda karşımıza çıkabilir.
Av. Emre Yılmaz
[email protected]